فرشته
فرشته یا مَلَک (جمع آن ملائکه) موجوداتی نامرئی و فرا طبیعی، که مأمور اجرای اوامر خدا در دنیا و آخرت اند، فرشتگان دسته ها و وظایف مختلفی دارند مانند نوشتن نامه اعمال، آوردن وحی بر اولیاء، حفاظت از انسان ها و یاری مؤمنان، رساندن روزی مادی و معنوی، گرفتن جان ها، دعا و استغفار کردن برای مؤمنان، هدایت قلب ها، مأموران عذاب؛ گروهی از فرشتگان نیز فارغ از امور دنیا به عبادت خدا و رکوع و سجود مشغولند
هر یک از ملائکه وظیفه و مقامی معلوم دارند و در انجام وظیفه خود کوتاهی نکرده و از هر گناه و نافرمانی پاک و مبرّا هستند، آن ها می توانند به برخی صورت ها درآیند، از این موجودات ۸۸ بار در قرآن یاد شده و باور به وجود آن ها بخشی از ایمان مسلمانان است، مهمترین فرشتگان جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل هستند؛ به هنگام نفخ صور، ملائکه نیز خواهند مُرد و در قیامت مجددا زنده می شوند
واژه شناسی
بیشتر لغت شناسان ملائکه را جمع مَلَک دانسته و معتقدند با اینکه فرشتگان زن یا مرد نیستند، گاهی به اعتبار لفظ برای آن ضمیر مذکر و گاه به اعتبار ظاهر تاء تأنیث آن، ضمیر مؤنث برای آنها آورده می شود، به عنوان مثال در آیه ۹۵ سوره اسراء برای ملائکه فعل مذکر به کار رفته است «قل لوکان فی الارض ملائکه یمشون مطمئنین لنزلنا علیهم من السماء ملکا رسولا» و در آیه ۴۲ سوره آل عمران فعل مؤنث به کار رفته است «اذ قالت الملائکة یا مریم»
برخی دیگر ملائکه را جمع مَلاک، به معنای رسالت و فرستادن می دانند، چرا که فرشتگان همان فرستادگان الهی بین خدا و پیامبران یا بندگان او هستند، ملاصدرا ملک را مشتق از الوَکَه به معنی رسالت می داند و معتقد است هر مجردی که دارای رسالت نباشد ملک نیست و تنها روح است
چیستی فرشتگان
در قرآن کریم سخن صریحی دربارۀ ماهیت و چیستی فرشتگان نیامده است، آنچه مسلم است فرشتگان ماهیتی مغایر با انسان و دیگر مخلوقات ذی شعور (جن و حیوانات) دارند اما این مسئله که ماهیت آنها چیست مورد اختلاف است؛ بیشتر دانشمندان فرشتگان را موجوداتی مجرد و غیر مادی می دانند و گروهی از متکلمان آنان را دارای جسم لطیف به شمار می آورند، با این حال هر دو گروه بر این مطلب اتفاق نظر دارند که فرشتگان قابل ادراک حسی نیستند
حسن زادۀ آملی در کتاب هزار و یک نکته می گوید از قوای هستی مطلقا تعبیر به ملائکه می شود، و از فیض کاشانی در علم الیقین نقل می کند که وی معتقد است هیچ چیزی در این جهان نیست مگر این که برای او در جهان دیگر نیرو و قوۀ روحانی است که از او در زبان شریعت به ملائکه تعبیر می شود
برخی متکلمان ملائکه را اجسام لطیف و نورانی می دانند که قادر هستند به اشکال و صورت های مختلف متمثل شوند و انبیا و اوصیا قادر به دیدن آنها می باشند و قول به تجرد را خلاف ظاهر آیات و روایات متواتر می دانند، محقق دوانی می گوید ملائکه در علم و قدرت، موجودات کاملی هستند و شب و روز در حال عبادت اند بدون این که خستگی بر آنها عارض شود و یا مخالفت امر الاهی کنند
فلاسفه ملائکه را جواهر قائم به ذات و مجرد می دانند که دو دسته کلی دارند: گروهی تدبیر کننده عوالم و گروهی مشغول تسبیح و عبادت خداوند، بعضی از فلاسفه نوع دیگری برای ملائکه قایل اند و آن گروهی هستند که مدبر عالم دنیا می باشند، آنها برای تجرّد ملائکه ادله ای ذکر کرده اند
ملائکه در دیگر ادیان
زرتشت: به شش فرشته بلند مرتبه زرتشتی، امشاسپندان و به دسته دیگر که مقام پایین تری دارند، ایزد گفته می شود؛ ایزدان دو دسته اند؛ ایزدان مینوی و ایزدان دنیوی، همه فرشتگان مخلوق اهورامزدا هستند و هر امشاسپند مظهر یکی از صفت های او ست
یهودیت: در این دین فرشتگان به منزله بندگان خدا هستند که دستورهای او را در زمین اجرا می کنند، آنان مؤمنان را حمایت و کافران را تنبیه می کنند و وحی الهی را به انسان ها می رسانند؛ گاهی هم امکان دارد در زمین به شکل انسان ظاهر شوند
مسیحیت: در انجیل، در موارد بسیاری از فرشتگان سخن به میان آمده، فرشتگان پیش از انسان آفریده شده و نگاهبان انسانند، درود فرستادن و به نوعی پرستش برخی فرشتگان مانند میکائیل، در کلیساهای مسیحی رایج است، به گونه ای که از سده چهارم میلادی در سرزمین های مسیحی، نمازخانه هایی برای میکائیل ساخته شده است
فرشتگان معروف
قرآن از بین فرشتگان تنها از جبرائیل و میکال که همان میکائیل است، مالِک که مأمور دوزخ است و هاروت و ماروت نام برده است؛ روایات گویای آن هستند که در میان فرشتگان، جبرائیل، میکائیل، اسرافیل و عزرائیل از جایگاه ویژه و بلندی برخوردارند؛ فرشتگان مأموریت های مختلفی بر عهده دارند، مهمترین کارهای این چهار فرشته عبارتند از: جبرائیل، آوردن وحی برای اولیاء الهی؛ میکائیل، رزق و روزی بندگان؛ اسرافیل، مظهر حیات الهی و دمیدن در صور؛ عزرائیل، گرفتن جان ها